Wat is een VMS?
Een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) is de ‘verankering van patiëntveiligheid in praktijk’. Met patiëntveiligheid bedoelen wij in deze:
Het (nagenoeg) ontbreken van (de kans op) aan de patiënt toegebrachte schade die is ontstaan door het niet volgens de professionele standaard handelen en/of door tekortkoming van het zorgsysteem. (Wagner en Van der Wal, 2005)
Met een VMS kunnen ziekenhuizen continu risico’s signaleren en verbeteringen doorvoeren. Daarnaast kunnen ze beleid vastleggen, evalueren en aanpassen. Alle ziekenhuizen zijn verplicht een veiligheidsmanagementsysteem in te voeren en deze gecertificeerd en/of geaccrediteerd te hebben.
Het VMS is een onderdeel van het algehele managementsysteem van een ziekenhuis en heeft als doel de patiëntveiligheid en daarmee de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Uiteindelijk moet hierdoor het aantal vermijdbare fouten zoveel mogelijk worden verminderd en zo mogelijk tot nul worden gereduceerd.
Ontstaan van het veiligheidsmangementsysteem (VMS)
In 2007 onderzocht Rein Willems, toen nog president-directeur Shell Nederland, als gezant voor het programma Sneller Beter en in opdracht van Minister Hoogervorst van VWS, hoe de veiligheid in de zorg vergroot kon worden. Sinds het begin van de jaren ’90 werkt Shell wereldwijd met een systeem om de veiligheid in alle werkprocessen te managen. Opgedane expertise wilde Shell graag delen, omdat de principes van veiligheidsmanagement universeel bleken en ook in de zorgsector navolging verdienen.
Naar aanleiding hiervan is een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) voor de zorg ontwikkeld. De basiseisen waaraan een VMS moet voldoen, zijn vastgelegd in de Nederlands Technische Afspraak (NTA) 8009 ‘Veiligheidsmanagementsysteem voor ziekenhuizen en instellingen die ziekenhuiszorg verlenen’. Ruim 60 veldpartijen ontwikkelden deze veldnorm, waarmee werken aan patiëntveiligheid transparant en toetsbaar is gemaakt.
Voor ziekenhuizen is de NTA een onderlegger/een kapstok waarmee het VMS in het eigen ziekenhuis vorm gegeven wordt. Met een VMS zijn de managers in het ziekenhuis in staat de risico’s op de afdelingen te beheersen. Zo ontstaat een veilige (werk)omgeving voor zorgprofessionals en voor patiënten. De NTA 8009 vormt daarnaast de basis voor externe toetsing van het patiëntveiligheidsbeleid van het ziekenhuis.
Implementatie
Met de komst van een VMS voert u in uw ziekenhuis gezamenlijk een stelsel van concrete activiteiten door. U krijgt daarmee handvatten in handen om in uw eigen werksituaties risico’s te signaleren, verbeteringen door te voeren en beleid vast te leggen, te evalueren en aan te passen. Uw risicobewustzijn is daardoor verankerd in de dagelijkse praktijk en u werkt structureel aan het verminderen en voorkomen van risico’s voor uw patiënten.
De implementatie van een VMS is alleen mogelijk als u bereid bent om gezamenlijk (multidisciplinair) hierin op te trekken. Zo kan het analyseren van zorgprocessen alleen als u en uw collega’s over de eigen afdeling heen kijken. De mate waarin u leert van incidenten is sterk afhankelijk van een open cultuur waar het melden en leren van incidenten en complicaties vanzelfsprekend is. Een patiëntveilige cultuur maakt u samen. Ook de lessen uit andere branches kunnen daarbij behulpzaam zijn.
Met een VMS kunt u veel onnodige patiëntschade voorkomen en dat is van groot belang omdat de zorgprocessen binnen uw ziekenhuis om verschillende redenen veel (levensbedreigende) risico’s met zich mee brengen:
- uw ziekenhuis is een complex bedrijf met veel verschillende zorgprocessen;
- uw werk blijft mensen werk en waar mensen werken worden fouten gemaakt;
- uw patiënt is uniek, vraagt zorg op maat, gestandaardiseerde aanpak is niet altijd mogelijk;
- uw werksituaties veranderen voortdurend door wisselende patiënten en zorgprofessionals;
- uw werk draait om mensenlevens waarbij risico’s levensbedreigend kunnen zijn.
Basiseisen VMS
De basiseisen waaraan een VMS moet voldoen, zijn vastgelegd in de Nederlands Technische Afspraak 8009 ‘Veiligheidsmanagementsysteem voor ziekenhuizen en instellingen die ziekenhuiszorg verlenen’. Ruim 60 veldpartijen ontwikkelden deze veldnorm, waarmee werken aan patiëntveiligheid transparant en toetsbaar is gemaakt.
7 mei 2018